Druhy sadeníc

Wbrew powszechnym opiniom winorośl nie jest rośliną , która wymaga wzmożonej opieki nawet w Polsce , która na pierwszy rzut oka nie kojarzy się z krajem winiarskim. Żeby ją uprawiać na własne potrzeby nie trzeba znać skomplikowanych technik. W porównaniu z wieloma innymi roślinami nie jest bardzo wymagająca jeśli chodzi o rodzaj gleby , zawartość minerałów czy nawadnianie.

Obecnie mamy taki duży wybór odmian o wysokiej wytrzymałości na mróz i choroby , że także nasz klimat nie jest problemem. Z powodzeniem można uprawiać winorośle nawet w chłodniejszych regionach kraju jak Suwalszczyzna czy Podhale ( o czym świadczy choćby nasza winnica znajdująca się na południu Beskidu Sądeckiego na wysokości 400 m.n.p.m.).

Co więc decyduję o powodzeniu w uprawie winorośli ?

Naszym zdaniem kluczowe są dwie rzeczy:

• wybór odpowiednich odmian do warunków i potrzeb

• odpowiedni rodzaj i jakość sadzonki.

Niniejszy artykuł poświęcimy temu drugiemu aspektowi. Opiszemy nieco więcej jakie są rodzaje sadzonek winorośli i co oznacza ich jakość.

W dobie rosnącej popularności uprawy winorośli w Polsce , która ciągle jest znacznie mniejsza niż w większości krajów europejskich na rynku pojawia się szybko coraz więcej sadzonek winorośli różnego pochodzenia. Niestety wyraźnie zaobserwowano bardzo duży spadek jakości sadzonek.  Brak powszechnej świadomości i znajomości winorośli   powoduję , że w Polsce na masową skale handluję się winoroślami importowanymi z krajów o innym klimacie oraz sadzonkami nieszczepionymi , jednooczkowymi na tzw. dzikich korzeniach.

Najczęściej winorośl w pełni owocuję po kilku latach po posadzeniu i uprawia się ja z reguły na okres 25 do 40 lat. Dlatego dobór odpowiedniej sadzonki nie skutkuje efektami widocznymi od razu ale ma kluczowe znaczenie w dłuższej perspektywie nawet jeśli jest to tylko uprawa przydomowa.  Winorośl która jest chora , przesuszona niepoprawnie zrośnięta w początkowym okresie nigdy już nie uzyska pełnej wartości.

Jakie są więc rodzaje sadzonek i na co zwracać uwagę?

Sadzonka jednoroczna z tzw. gołym korzeniem.

Podstawowym rodzajem winorośli którą powinno się nasadzać jest jednoroczna sadzonka z tzw. gołym korzeniem kopana z gruntu. Tego typu winorośl jest podstawowym rodzajem sadzonki którymi się zakłada winnicę na całym świecie. Do profesjonalnych plantacji , szkółek jak firm ogrodniczych gdzie robi się grupowe nasadzenia powinien być pierwszym wyborem. W przypadku upraw amatorskich w przydomowych ogródkach , działkach czy drobnych nasadzeniach także można stosować sadzonki gołokorzeniowe jednak tutaj częściej wybiera się winorośle w donicach. Jednak co bardzo istotne winorośl tego typu może być sadzona tylko i wyłącznie w sezonie wiosennym (od marca do końca maja) oraz jesiennym ( od początku października do końca grudnia aż gleba nie zamarznie). W przypadku winorośli w donicach nie ma tego problemu, mogą być nasadzane przez cały okres wegetacyjny.

W kilku zdaniach proces produkcji tego typu sadzonki wygląda następująco:

1.Zimą rozpoczyna się przygotowanie do szczepienia. Sprawdzany jest matecznik , ocenia się czy jest zdrowy oraz odpowiednio mocny aby być materiałem do produkcji nowej winorośli.

Na podstawie wybranego matecznika łoza jest cięta na odpowiednią długość zabezpieczana specjalnymi preparatami i środkami grzybobójczymi przed zakażeniom. Już po przycięciu łoza jest sortowana aby odrzucić niezbyt mocne lub o złej ilości oczek nacięcia.

2.W międzyczasie podobny zabieg robi się z podkładką , która będzie służyła do zaszczepienia winorośli właściwej. Podkładka ta także musi być odpowiednio przycięta oraz zabezpieczona. Zastosowanie chorej podkładki lub materiału właściwego na tym etapie spowoduję , że winorośl nigdy nie uzyska pełnej plenności , może zdarzyć się problem z owocowaniem w niektórych latach jak i będzie bardziej podatna na wszelkie choroby. Dlatego ten początkowy etap już jest bardzo istotny.

3.Wiosną w zależności od warunków pogodowych jak i przewidywań wybiera się termin szczepienia za pomocą specjalnie do tego stworzonych maszyn.

4.Zaszczepione winorośle zabezpiecza się specjalnym rodzajem wosku i parafiny o dobranych proporcjach jak i preparatami grzybobójczymi.

5.Tak już przygotowane sadzonki po kilkudniowej kwarantannie w chłodni przenosi się w specjalnie do tego przygotowanych pojemnikach do miejsca pierwszego wzrostu z przygotowanymi warunkami o dokładnie kontrolowanej temperaturze jak i stopniu wilgotności. Jest to najbardziej krytyczny moment. Jest to najbardziej krytyczny moment podlegający ścisłej kontroli. Zbyt niska lub wysoka temperatura jak i wilgotność spowoduję zły zrost szczepienia , przesuszenie lub zgnicie wrażliwych miejsc. Etap ten podlega w naszej szkółce ścisłej i częstej kontroli. Cały czas pilnowane jest izolowanie winorośli od czynników grzybotwórczych.

6.Początkowy okres wzrostu kończy się zrastaniem się szczepienia. Winorośl właściwa musi być zrośnięta z podkładką na całym obwodzie. Tzw. kalus czyli miejsce zrośnięcia się nie może być zbyt cienki ani gruby. Jest to więc kolejny etap sortowania sadzonek.

7.Tego typu sadzonki późną wiosną są nasadzane w gruncie.

8.Podczas całego okresu wegetacyjnego , winorośle są pielęgnowane , przycinane i nawadniane.

9. W okresie później jesieni , najczęściej już po wystąpieniu pierwszych przymrozków winorośle są wykopywane z gruntu.

10. Następnym etapem jest już sortowanie winorośli oraz ich przycinanie na wysokość dwóch do trzech oczek. Krótkie cięcie jest zawsze zalecane po pierwszy roku. Dzięki temu Państwo nie muszą już się tym zajmować a winorośl będzie wzmocniona na następne lata. Do sprzedaży przeznaczane będą tylko te mocne o grubej łozie i odpowiednio zdrewniałe. Do Państwa trafią tylko te najmocniejsze.  Nie sprzedajemy w ogóle winorośli drugiej kategorii tego typu sadzonki przeznaczane są do naszych wewnętrznych celów. Posortowane sadzonki trafiają do chłodni gdzie znajdują się aż do wiosny. W tym czasie są systematycznie zabezpieczane środkami grzybobójczymi.

11. Wiosną sadzonka jest gotowa do sprzedaży

Właściwa sadzonka powinna mieć dobrze równomiernie rozbudowany system korzeniowy ( mocne korzenie z jednej stron a z drugiej ich brak jest nieprawidłowy). Pomiędzy miejscem szczepienia a punktem wyrostu korzeni powinno być co najmniej 25 cm.  Dzięki tej dodatkowej długości trzonu winorośl będzie mogła być zasadzona głębiej. Na wysokości trzonu wypuści tzw. korzenie rosowe a główny system korzeni będzie znajdował się co najmniej 30 cm pod powierzchnią ziemi co znacznie zabezpiecza winorośl przed przemarznięciem. Dodatkową zaletą tego jest to ,że tak głęboko posadzona winorośl nieco opóźnia rozpoczęcie kwitnienia wiosną co w naszym klimacie jest bardzo korzystne. I pozwala chronić krzew przed majowymi przymrozkami  Łoza powinna być krótka po przycięciu na dwa lub trzy oczka lecz stosunkowo gruba.

Podsumowując przedstawiamy wady i zalety sadzonki z gołym korzeniem.

Zalety:

• Naturalny rodzaj sadzonki winorośli , proces jej sadzenia wiosną lub jesienią jest dla niej normalnym zjawiskiem. Nie traktuje się go przesadzanie.

• Tego typu winorośl najlepiej się przyjmuję po posadzeniu. Najmniejsze ryzyko niepowodzenia.

• Korzenie mają naturalną strukturę , są mocniejsze lepiej rozbudowane , nie posiadają sztucznego ograniczenia jakim jest pojemnik/doniczka.

• Najszybszy rozwój winorośli po posadzeniu

• Brak zjawiska szoku termicznego , rozhartowania czy zmiany otoczenia.

• Możliwość głębokiego sadzenia , korzenie mniej podatne na przemarzanie

• Opóźnione rozpoczęcie wegetacji

• Tani i bezpieczny transport.

Wady:

• Tego typu sadzonka nie może być sadzona latem. Czas sadzenia trwa od marca do przełomu maja i czerwca oraz od października do grudnia.

• Może sprawiać kłopoty w sadzeniu i początkowej uprawie niedoświadczonym osobom, dlatego bezpieczniejszym wyborem może być winorośl w doniczce.

• Winorośl powinna być posadzona do ziemi wkrótce po zakupie. Wstrzymywanie sadzenia jest niezalecane a jeśli już tak to winorośl powinna być przetrzymana w odpowiednich warunkach. Dlatego zawsze dajemy klientom możliwość wyboru dostawy tak abyśmy to my trzymali sadzonkę a klient dostał ją gotową do posadzenia.

Sadzonka długa dwuletnia w doniczce.

Z powodów opisanych przy okazji sadzonek jednorocznych , nigdy nie sprzedajemy sadzonek w doniczkach , które miały by tylko jeden rok lub były by tzw. jednooczkowe na krótkiej łozie. Winorośl dwuletnia przez rok rosła naturalnie w gruncie , dzięki czemu jest już zahartowana i przystosowana do naturalnych warunków jak: niska temperatura , zimne noce , mocne naświetlenie słoneczne , wiatr i naturalne warunki glebowe. Bardzo niezalecane jest sadzenie winorośli od pierwszego roku( który jest kluczowy dla kształtowania się winorośli) w szklarniach i tunelach dlatego my nigdy tego nie robimy.

Poniżej przedstawiamy proces postępowania z sadzonką dwuletnią w doniczce.

 Wiosną sadzonka opisana wcześniej z. tzw. gołym korzeniem  zostaje przesadzona do pojemnika o pojemności 3 litry.  Oczywiście muszą jej zostać przycięte korzenie. Sadzonka taka przez cały rok jest przycinana dość krótko i systematycznie nawadniana przez cały rok.

Jesienią łoza jest lekko przycinana i jesienią oraz następną wiosną sadzonka dwuletnia w doniczce jest gotowa do sprzedaży. Gotowa winorośl ma około 120 cm wzrostu , grubą równomierną łozę. Posiada patyk bambusowy podtrzymujący winorośl oraz fotoetykietkę ze zdjęciem i opisem danej odmiany.

Zalety sadzonki dwuletniej w doniczce:

• Bez przeszkód może być sadzona przez cały rok za wyjątkiem zimy.

• Bardzo łatwe sadzenie, nie wymaga szczegółowej opieki na początku , zalecana dla niedoświaczonych.

• Może być przetrzymywana długi czas bez sadzenia, wystarczy zadbać o podlewanie.

• Idealna dla odbiorców hurtowych i sklepów które będą ją odsprzedawały. Może długo być trzymana na placu. Ma dobą formę prezentacji.

• Sadzonka ma już dwa lata. Bardzo szybko nastąpi pierwsze owocowanie.

Wady:

• Ze względu na ograniczoną bryłę korzeniową , początkowy wzrost jest słabszy niż sadzonki goło korzeniowej.

• Musi być szczególnie zabezpieczona na czas transportu ( u nas mają 100% bezpieczeństwa)

Sadzonka trzyletnia w doniczce.

W swojej ofercie posiadamy , także winorośle trzyletnie w donicach. Jest to krzew który po pierwszym roku w gruncie został przesadzony do donicy o pojemności 7.5 litra. Tam  jest przez dwa sezony. Tak już ukształtowana sadzonka ma 180 cm posiada patyk bambusowy oraz fotoektykietkę z opisem. Tego typu winorośl można już traktować jako dorosła. 90% takich sadzonek owocuję już w roku zakupu.

Jest idealna dla osób , które od razu chcą mieć krzew owocujący , lub taki , który będzie się szybko rozrastał. Jest idealna do sadzenia na balkony , tarasy i pergole jak i do dorosłych ogrodów. Można je przesadzić do gruntu ale mogą też rosnąć w donicy do czego mają już przystosowany system korzeniowy.

Sadzonka czteroletnia wysyłana gołym korzeniem.

Dla osób , które chcą mieć już dorosłą w pełni ukształtowaną winorośl oferujemy także sadzonki czteroletnie. Przez cztery lata były profesjonalnie przycinane i formowane. Mają już gruby ukształtowany pień , dzięki czemu sadzonka jest już bardzo mocna. Najczęściej tego typu sadzonki kupowane są na balkony , tarasy gdzie będą uprawiane w donicy jak i do nasadzeń gruntowych przy altanach i pergolach.

Tego typu winorośl rośnie w pojemniku lub gruncie ale ma już zbyt rozbudowany system korzeniowy aby mogłabyś wysłana w donicy. Byłoby to bardzo drogie , dlatego sadzonkę taką wykopujemy , odpowiednio zabezpieczamy i wysyłamy gotową do wsadzenia.

Winorośl szczepiona czy nieszczepiona?

Obecnie można znaleźć w internecie jak i środowisku ogrodniczym wiele opinii na temat sadzonek szczepionych jak i nieszczepionych.  Można powiedzieć że panuję już na ten temat wiele mitów dlatego na koniec artykuły chcielibyśmy się odnieść do tego tematu.

W Polsce większość ofert sprzedaży dotyczy sadzonek nieszczepionych sadzonych na własnym (tzw. dzikim) korzeniu przez co ten typ winorośli staje się coraz powszechniejszy. Co więcej producenci tego typu sadzonek sugerują klientom , że winorośle szczepione są bardziej podatne na przemarzanie. Choć jest wręcz odwrotnie. Można by wręcz powiedzieć że winorośle szczepione są koniczne w szczególności w krajach o chłodniejszym klimacie. Wielu producentów nie zna jednak technologii poprawnego wytwarzania winorośli szczepionych , który jest znacznie bardziej skomplikowany i pracochłonny niż sadzenia na tzw. dzikim korzeniu. Stąd powszechna dostępność i praktyka sadzenia winorośli nieszczepionej.

Powszechnie stosuję się nazewnictwo sadzonek szczepionych jako winorośli szlachetnej. Podkładki do szczepienia winorośli spełniają szereg celów: wzmacniają odporność na przesuszenie , jak i zbyt dużą wilgoć w czasie długotrwałych letnich deszczów. Szczepienie zabezpiecza winorośl przed działaniem szkodników korzeniowych jak i zwiększa wytrzymałość na mróz w stosunku do sadzonki nieszczepionej. Odpowiednia podkładka , zwiększa także siłę wzrostu rośliny i przede wszystkim poprawia jej owocowanie.  

Kolejnym atutem sadzonki szczepionej jest to że podnosi efektywność uprawy na różnego rodzaju glebach. Tutaj jednak duże znaczenie ma konkretny rodzaj– różne rodzaje podkładek w różny sposób radzą sobie  różną glebą.

W większości krajów w na rynku występują w zasadzie tylko sadzonki szczepione. Stąd mamy dość duży wybór podkładek , które zostały wyhodowane w tych krajach. Niestety nie ma podkładki wyhodowanej przez polski instytut.  Dlatego do szczepień wykorzystuje się podkładki oryginalnie pochodzące w innych krajów o zbliżonym klimacie, W praktyce są to podkładki wyhodowane przez instytuty w Niemczech oraz na Słowacji. Przez wiele lat testowaliśmy w naszej winnicy różne rodzaje podkładek i obserwowaliśmy ich zachowanie w przypadku różnych odmian. Z racji , że Polska jest krajem o stosunkowo chłodnym klimacie i dość dużej ilości dni deszczowych dlatego przy doborze podkładki w Polsce , kluczowe znaczenie ma jej wpływ na długość okresu wegetacyjnego , odporność na mróz oraz znoszenie dużej wilgoci w glebie. Na podstawie wieloletnich obserwacji uznajemy że najlepiej do naszego kraju nadaje się ogólnie popularna podkładka SO4 , i to na niej najwięcej sadzonek szczepimy.

Podkładka SO₄  została wyprodukowana w Niemczech.  Bardzo dobrze się ukorzenia oraz powoduje dobre drewnienie winorośli co ma kluczowe znaczenie w pierwszych latach. Kolejną cechą jest krótki okres wegetacji to pozwala na bezpieczną uprawę w Polsce. Podnosi plenność rośliny dlatego jest powszechnie stosowana w przypadku dużych plantacji przeznaczonych na produkcje wina.

Drugą podkładką którą wykorzystujemy do szczepień jest 125 AA. Jej głównymi cechami jest poprawienie siły wzrostu łozy jak i systemu korzeniowego. Polecana głównie do ubogich ziem i suchych terenów. Niezalecana do gleb wapiennych.

W naszej ofercie można znaleźć także kilka odmian nieszczepionych , dotyczy to jednak tylko gatunków bardzo mocnych , które same w sobie charakteryzują się niezwykle dużą odpornością na mrozy , choroby, silnym wzrostem i bardzo wysoką plennością. Są to odmiany takie jak: Foch Marchal , Leon Milot , Lutti , Isabella , Swenson Red , Reliance , Fredonia czy Konkord Rosyjski.